Yenidoğan Sarılığı Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Yenidoğan sarılığı, kırmızı kan hücrelerinin parçalanması ardından açığa çıkan bilirubin adlı maddenin gerekli şekilde vücuttan atılamaması, kanda birikmesi ile oluşan rahatsızlıktır. Bilirubin’in idrar ile yeterli ölçüde vücuttan uzaklaştırılamaması halinde göz kürelerinde ve ciltte sararma gibi klinik belirtiler ortaya çıkar. Bu içeriğimizde yenidoğan sarılığı neden olur, kapsamlı belirtileri neler, hangi hastalıklar ve durumlar yenidoğan sarılık riskini artırır, tedavisinde neler yapılır? şeklindeki sorulara yanıt vermeye çalışacağız.
Yenidoğan Sarılığı Neden Olur?
Yenidoğanlarda sindirim sistemi ve karaciğer fonksiyonları tam anlamıyla gelişimlerini tamamlamadıkları için sarılık sıklıkla görülen bir rahatsızlıktır. Sağlıklı biçimde dünyaya gelen 10 bebekten 6’sında sarılık probleminin ortaya çıktığı tıbbi verilere göre aktarılır. Sarılık bazı koşullarda altta yatan başka bir kronik rahatsızlığa da işaret edebilir ve ilgili hastalığın bir yan etkisi olarak gündeme gelebilir. Bu yüzden sarılık gelişen bebeklerin kontrol altında tedavi edilmeleri uygun görülür.
Yenidoğan sarılığı, kırmızı kan hücrelerinde oksijen taşınmasında görevli olan hemoglobin yoluyla üretilen bilirubin ile ilişkilidir. Normal şartlarda bilirubin safra salgısı üzerinden sindirim sistemine dahil olur ve ardından vücuttan atılır. Bağırsaklarda ise bir miktarı emilir ve kana geçer. Böbreklerde süzülen ve idrara geçiş yapan bilirubin vücuttan atılır. Bu işleyişte aksaklıkların meydana çıkması, kandaki bilirubin oranını ideal seviyenin üzerine çıkmasına dolayısıyla yenidoğan sarılığının oluşmasına sebep verir.
Hangi Hastalıklar Yenidoğan Sarılığı Riskini Artırır?
Yenidoğan sarılığı riskini yükselten rahatsızlıklar ve durumlar aşağıdaki gibidir:
• Anne sütünün içerisindeki belirli maddeler, bilirubinin bağırsakta geri emilimi sonrasında kana geçmesine yardımcı olan enzimlerin normalden daha fazla çalışmasına sebep verebilmektedir. Bilirubin atılımının yavaşlaması ise yenidoğan sarılığını açığa çıkarır. Ancak ilgili durumda bebeğin kronik bir rahatsızlığı yoksa anne sütünün kesilmesi önerilmez.
• Anne karnında başlayan sağlık problemlerine bağlı olarak organlarının gelişimi ideal düzeyde olmayan bebeklerde sarılığın ortaya çıkma riski daha fazladır.
• Sepsis benzeri enfeksiyonlar yenidoğan sarılık riskini artırır.
• Prematüre bebeklerde sindirim sisteminin istenilen düzeyde gelişmemesine bağlı olarak yenidoğan sarılığı ortaya çıkabilir.
• Kan hücrelerinin genetik bakımdan problemli olduğu yani Akdeniz anemisi, orak hücre anemisi gibi rahatsızlıkların bulunduğu bebeklerde yenidoğan sarılığının oluşma riski daha fazladır.
Bunlara ek olarak, bebeklerde genetik olarak hücrelerin hasarlanmasını engelleyen bazı metabolizma enzimleri az sayıdaysa kırmızı kan hücrelerinde hasar yanında ek rahatsızlık olarak sarılık ortaya çıkabilir.
Yenidoğan Sarılığı Belirtileri Neler?
Eğer yenidoğan için sarılık oluşumundan söz ediyorsak, hayatının 2. ve 4. günleri arasında bu rahatsızlığa ilişkin belirtileri sergileyecektir. Bebeğin altta yatan ciddi bir sağlık problemi varsa sarılık bu sağlık probleminin bir semptomu olarak ilk 24 saat içerisinde de ortaya çıkabilir. Sarılık, yenidoğanlarda 4. İle 7. gün arasında maksimum seviyede görülebilirken 1 haftalık süre ardından azalarak geçmeye başlar. Eğer 2 haftadan uzun sürüyorsa, bebeğin altta yatan sağlık probleminin ne olduğu araştırılmalıdır.
Aşağıdaki durumlar yenidoğan sarılığının belirtileri olarak açıklanırlar.
• Hayatın ilk 24 saatinde ciltte sararma,
• 38 derece üstü ateş,
• Bebekte çevreye ilgisizlik,
• Meme emmede güçlük yaşaması,
• Ağlama nöbetleri geçirmesi ve yüksek sesli şekilde ağlaması,
• Beslenme bozukluğu,
Bu tip semptomlar halinde bebeğin uzman hekimlerde kontrol altında tutulması ve tedavi şartlarının değerlendirilmesi gerekir.
Yenidoğan Sarılığı Tanısı Nasıl Konuluyor?
Yenidoğan sarılık tanısı, uzman doktorun muayenesi ardından konulmaktadır. Tedaviye gerek olup olmadığının belirlenmesi için ise bebeğin bilirubin seviyesinin incelenmesi gerekiyor. Hekimler gerekli görmeleri halinde bebekler için ek testlere başvurmayı tercih ederler. Öte yandan tetkikler arasında karın, beyin ultrasonu ve idrar, kan tahlillerine yer verilebilir.
Yenidoğan Sarılık Tedavisinde Neler Yapılır?
Fizyolojik sebeplere bağlı olarak gelişen yenidoğan sarılığı için doktorların bebeği yakından takip etmeleri ve ileri bir tedavi tekniğinin uygulanmaması tercih edilebilmektedir. Çünkü bu gibi bir durumda bebek yeterli anne sütünü tüketmesi halinde 2 haftalık süreçte iyileşir.
Eğer bebekte yüksek düzeyde bilirubin tespit ediliyorsa ve sarılık semptomları oluşmuşsa bilirubin seviyesinin azaltılmasına yönelik bir tedavi tekniği uygulanır. Özellikle fototerapi adı verilen yöntem yardımıyla bilirubinin kimyasal yapısı değişime uğratılmaktadır. Bu kapsamda bilirubinin vücuttan atılması daha kolay hale getirilir. Yenidoğan sarılığı tedavisi kapsamında bebeğe kendi kan gurubuna uygun olacak şekilde taze tam kan verilmektedir. Kuvöz yatışı kapsamında yapılan tedavide bebek gözlem altında tutulur.
